Varikosel Nedir? Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi
Varikosel, testislerdeki toplardamarların anormal şekilde genişlemesi ile ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Genellikle sol testiste görülse de, bazı durumlarda her iki testisi birden etkileyebilir. Bu damar genişlemesi, testis bölgesinde kan birikmesine ve ısı artışına neden olarak sperm üretimini olumsuz etkileyebilir. Varikosel, özellikle çocuk sahibi olmakta güçlük çeken erkeklerde yapılan tetkiklerde sıklıkla saptanır.
Varikosel Belirtileri Nelerdir?
Varikoselin en yaygın belirtisi testislerde hissedilen donuk veya baskı tarzı ağrıdır. Bu ağrı genellikle ayakta durmak, fiziksel aktivite yapmak veya günün ilerleyen saatlerinde artar; yatınca ise hafifler.
Diğer belirtiler şunlardır:
Testiste gözle görülür damar genişlemeleri
Sarkma veya şişlik
Testis hacminde azalma (atrofi)
Sperm kalitesinde düşüş (hareketlilik ve morfoloji bozuklukları)
Bazı erkeklerde belirti görülmeyebilir ve varikosel yalnızca kısırlık şikayeti ile yapılan tetkiklerde ortaya çıkar.
Varikosel Tanısı Nasıl Konur?
Varikosel tanısı, çoğunlukla fizik muayene ile konulur. Ayakta yapılan muayenede şişlik ve kıvrımlı damar yapıları gözlemlenir. Bazı durumlarda hasta öksürtülerek veya ıkındırılarak damarların belirginleşmesi sağlanır.
Fizik muayenede tespit edilemeyen küçük varikoseller için renkli Doppler ultrasonografi kullanılır. Bu yöntemle damar çapları ölçülür ve geri kaçış (reflü) tespit edilir. Gerekirse hormon testleri ve sperm analizleri de tanıyı desteklemek için yapılır.
Varikoselin Kısırlık Üzerindeki Etkisi
Varikosel, erkek kısırlığının en yaygın nedenlerinden biridir. Testislerdeki damar genişlemesi, sıcaklık artışı ve toksik maddelerin birikmesine yol açarak sperm üretimini olumsuz etkiler. Sperm sayısı azalabilir, hareket kabiliyeti düşebilir ve morfolojik bozukluklar oluşabilir. DNA hasarı da varikoselli erkeklerde daha sık görülür.
Varikosel Dereceleri
Varikosel, üç dereceye ayrılır:
Birinci derece: Sadece öksürme veya ıkınma ile fark edilir.
İkinci derece: Fizik muayenede belirgindir.
Üçüncü derece: Gözle görülebilecek damarsal genişleme vardır.
Derece, tedavi planının belirlenmesinde önemlidir; özellikle üçüncü derece varikosellerde cerrahi müdahale önerilir.
Varikosel Tedavi Yöntemleri
Tedavi amacı, testis damarlarındaki anormal genişlemeyi gidermek ve sperm üretimini iyileştirmektir. Hafif vakalarda şikayet yoksa düzenli takip yeterli olabilir.
Mikrocerrahi Varikoselektomi
En sık uygulanan cerrahi yöntem mikrocerrahi varikoselektomidir. Kasık bölgesinden yapılan küçük bir kesi ile genişlemiş damarlar bağlanır, lenf ve arterler korunur. Avantajları:
Düşük nüks oranı
Daha az komplikasyon
Hızlı iyileşme
Sperm parametrelerinde 3-6 ay içinde düzelme
Diğer Tedavi Yöntemleri
Laparoskopik cerrahi
Skleroterapi ve minimal invaziv girişimler
Tedavi edilmeyen varikosel, testis küçülmesi, sperm kalitesinde bozulma ve kısırlığa yol açabilir. Erken müdahale doğal yolla çocuk sahibi olma şansını artırır.
Ameliyat Sonrası Süreç ve İyileşme
Ameliyat sonrası hafif ağrı, şişlik ve morarma normaldir. Ağrılar basit ağrı kesicilerle kontrol altına alınabilir. 1 hafta içinde işe dönüş mümkünken, ağır aktiviteler ve cinsel ilişki için 2-3 hafta beklenmelidir. Düzenli kontroller ve sperm analizleri ihmal edilmemelidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Varikosel ameliyatı sperm kalitesini ne zaman düzeltir?
Genellikle 3-6 ay içinde sperm parametrelerinde iyileşme görülür, bazı vakalarda 12 aya kadar sürebilir.
Varikosel ameliyatı kısırlığı tamamen ortadan kaldırır mı?
Ameliyat sperm kalitesini artırır, ancak kısırlığın tek nedeni varikosel değilse başarı sınırlı olabilir.
Ameliyat sonrası varikosel tekrar eder mi?
Mikrocerrahi yöntemle nüks oranı %1-2 civarındadır.
Varikosel ağrısı nasıl hissedilir?
Genellikle hafif, sızlayıcı ve baskı tarzında olur; uzun süre ayakta kalmak veya sıcak ortamda artabilir.
Varikosel tedavisi olan herkes çocuk sahibi olabilir mi?
Tedavi sonrası sperm kalitesi artar, birçok erkek doğal yolla baba olabilir; başarı hastanın yaşına, varikoselin şiddetine ve eşin durumu gibi faktörlere bağlıdır.